Độc giả và tác giả không ngang hàng với nhau. Nếu bạn lập một danh sách gồm hai cột - một cột ghi các từ quan trọng và cột kia ghi các nghĩa quan trọng của những từ đó, bạn sẽ thấy mối liên hệ giữa từ vựng và thuật ngữ. Đây cũng là một lỗi mà rất nhiều nhà nghiên cứu trẻ mắc phải.
Câu hỏi thứ nhất (Cuốn sách viết về cái gì?) không thay đổi nhiều lắm. Người ta nhận ra rằng có khả năng đọc to không có nghĩa là có khả năng đọc thầm. Bạn sẽ nhanh chóng liệt kê được những từ quan trọng mà Adam Smith sử dụng như: lao động, vốn, đất đai, lương, lợi nhuận, sự thuê mướn, hàng hoá, giá cả, trao đổi, tiền,… cũng như các từ chuyên môn mà Darwin dùng như: tính đa dạng, giống loài, sự chọn lọc, sinh tồn, thích nghi, lai, đấu tranh,…
Kinh nghiệm đặc biệt chỉ có ở những người chấp nhận khó khăn để khám phá ra nó. Nội dung và bố cục phải nêu được tính chỉnh thể của một cuốn sách Bạn chỉ có thể hoàn thành nhiệm vụ đó bằng cách đọc qua một lượt từ đầu đến cuối cuốn sách.
Tất nhiên là dàn ý trên chỉ là công thức tham khảo. Cây bút sẽ là dấu hiệu cho thấy sự tỉnh táo của bạn trong khi đọc. Đó có thể là lỗi lập luận không thống nhất (kết luận rút ra không phù hợp với các lý lẽ đã trình bày).
Những người đã có kinh nghiệm thực tế và thực hành sẽ thấy dễ dàng hơn khi đọc các loại sách khoa học cổ. Tương tự, không có tác giả nào, dù tài năng đến đâu, có thể truyền đạt được ý tưởng của mình nếu không có sự hỗ trợ của độc giả, tức là không có sự gặp gỡ về ý tưởng. Quá trình dịch một cuốn sách tiếng nước ngoài sang tiếng Việt tương ứng với cách kiểm tra trên.
Họ chỉ cần một chiếc ghế bành êm ái trong thư viện là đủ. Chúng ta phải học ngôn ngữ hai lần. Trên thực tế, anh ta cần phải thể hiện là mình hiểu để có thể tiếp tục diễn đạt ý kiến.
Tuy nhiên, giống như các từ, hầu hết các câu đều khá dễ hiểu nên bạn có thể đọc tương đối nhanh. Ví dụ, có một nhận định cơ bản trong siêu hình học được phát biểu như sau: Không có gì vận động trừ những vật đang tồn tại. Tác giả của cuốn sách có vẻ rất nghiêm túc khi nói vậy.
Họ sống là nhờ những yêu cầu mà công việc đặt ra cho trí não họ. (3) Nếu có bất cứ sự vận động nào trong một cuốn sách mô tả thì đó là sự vận động của lý luận, từ các luận chứng, lý lẽ đến kết luận. Ngoài việc học được cách đọc hiệu quả hơn, bạn còn biết thêm về cuộc sống và trở nên sáng suốt hơn.
Nhưng lợi thế lớn đó của con người cũng kéo theo nguy cơ lớn: Trí tuệ có thể bị hao mòn đi, như là cơ bắp, nếu nó không được sử dụng. Bạn tìm thấy những điều thật sự mới mẻ mà trước đó bạn không nhận ra. Một số người cho rằng mình biết cách đọc tiểu thuyết một cách thông minh.
Nếu không, có thể bạn sẽ không thừa nhận rằng đối phương cũng có quyền đưa ra những nhận định khác. Nếu bạn đã từng chơi trò xếp hình, bạn sẽ thấy càng xếp được nhiều mảnh thì càng dễ tìm ra vị trí của các mảnh còn lại, đơn giản vì số mảnh còn dư ra ngày càng ít đi. Nếu bạn nhận ra lý lẽ trước hãy tìm hiểu xem chúng sẽ suy ra điều gì.