Bạn trai tự trọng lắm. Những lối chơi tìm bạn bốn phương thường có hậu quả hoặc buồn cười hoặc thê thảm. Bạn trai muốn nói chuyện với bạn gái, mà không có cơ hội, lý do hay bị phản đối nên phương thế vớt vát là chọc ghẹo.
Tốn tiền cất học đường, trường thi mà chỉ lo khai trí thì rồi cũng sẽ tốn tiền cất nhà ngục, nhà thương điên, nhà thương bịnh dương mai hay trại giáo hóa. Cánh rừng tình cảm của họ bị bóng tối tội lỗi ẩn núp nhiều hơn là ánh sáng của đạo lý, của bổn phận nên người. Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau.
Còn bạn trai xem ra vụng về nghệ thuật biểu lộ tình cảm yêu. Có gia đình để đời lên hương chớ phải vì xác thịt mà tạo thêm miệng ăn, tay xa xí, dây trói chân trói cẳng đâu. Những tổ chức giáo dục có ý đào luyện cấp chỉ huy nên đề phòng giao việc lớn cho họ.
Thành ra đời tình ái của họ tự nhiên chung thủy mà không hiểu rõ tâm lý ái tình của họ. Họ là nam nhưng lấy làm khoái có hình dáng, tâmtính đàn bà. Nhiều cha mẹ bực dọc khi thấy con cái con nít của mình có một lối sống như ăn nói, đòi ăn mặc, chơi nhởi riêng.
Đừng nói chỉ bạn gái có kẻ thèo lẽo. Ưa tiểu thuyết đây không phải là thú say mê tinh thần của người hiếu học, muốn bồi bổ kiến thức. Nó tồn tại lớn mạnh về sau khi họ làm cha gia đình.
Chúng ta nói cái bản chất thuần túy của nó. Tình của bạn trai khi hướng ngoài gia đình thì phải đáp vào một đối tượng. Bổn phận nhà giáo dục là giúp bạn trai đạt những hy vọng bằng những chuẩn bị thiết thực là học tập, là tu đức, là chất chứa kinh nghiệm.
Thứ ái tình của đôi vợ chồng già cũng chấm cùng bằng tình tâm giao. Sự bạc đãi lên mặt của một cô gái ỷ mình học cao, trẻ đẹp, giàu sang có thể bị lòng tự trọng nầy trừng trị đến khốc hại. Bận nầy cậu leo lên đỉnh cây dừa, dùng dao chặt lấy củ hủ nó và tuôn dừa như mưa bom.
Họ không có thói quen hay nói đúng hơn chưa chịu có thói quen đi sâu vào sự tìm hiểu cái hư cái thực. Lắm lúc nó như áng mây mù làm cho bạn trai không phân biệt phải trái. Nhiều cha mẹ bực dọc khi thấy con cái con nít của mình có một lối sống như ăn nói, đòi ăn mặc, chơi nhởi riêng.
Sự có mặt của họ để sáng danh Thượng đế, để Thượng đế được thờ phượng và họ được hạnh phúc. Ngày xưa chế độ gia đình cứ trói buộc sự khai trí của bạn gái một phần nào, nên ở nhiều lĩnh vực trí thức họ vắng bóng. Họ nói tiếng đực tiếng cái.
Hồi nầy vì ảnh hưởng của tiểu thuyết, màn bạc, kịch tuồng một số không nhỏ nam thanh cương quyết khi lập gia đình tìm cho được một người bạn xinh đẹp tài ba như những nhân vật trong tiểu thuyết, trên màn bạc, sân khấu. Chúng tôi biết có nhiều lòng trai khi yêu ai có thiện chí lắm, có những ý tưởng trong sạch cao cả lắm, nhưng cứ chung mà nói, ái tình của họ mặc dầu họ không ý thức, tàng trữ yếu tố xô đẩy họ đến chỗ chiếm hữu người bạn gái mà họ mến yêu. Có thể họ nghe (ba chớp ba sáng) đi mua cây thước và tội nghiệp quá, chiều họ quên mất.