Nhưng nguyên nhân là tại trong đường gân thớ thịt của họ có khuynh hướng thông truyền nòi giống, khuynh hướng mà tạo hóa khiến họ có. Nói họ yêu mến các kẻ nầy thì không đúng mà nói họ không yêu thì cũng khó nói. Nhiều bạn trai thành thực, ngoan ngoãn chơi ít lâu với những đồng niên xấu, trở thành gian xảo, cứng đầu.
Lại thêm cái hàng rào tôn giáo, luân lý, pháp luật khiến người nam phải chung thủy với bạn trăm năm. Lý tưởng nên người bổ ích cho xã hội là cái gì xa lạ đối với nam thanh ngày nay. Tôi phải chống trả với thằng người nông nỗi của tôi.
Họ đứng khoanh tay nhìn bè bạn chơi. Chừng nỗi cọc, có kẻ xúi dục hay lòng tự ái bị chạm quá, thì bạn trai không nhịn ai đâu. Mẹ bắt họ làm gì, họ nhớ thì làm, quên thì thoiâ.
Nhưng tôi hồ nghi là khó quá. Bổn phận nhà giáo dục là tìm hiểu căn góc bạn trai, soi đường sáng cho họ, giúp đỡ họ chiếm đoạt, bảo tồn chân lý. Tuổi bạn trai là tuổi khủng hoảng, thấy mình cô độc, cần nguồn an ủi, ưa tìm những hình ảnh ái ân để thoa dịu tâm hồn.
Tình bằng hữu, sư đệ ngày xưa Khổng Mạnh ca tụng ngày nay cũng bị một thứ lương tâm lưu manh, hám lợi, chồn cáo của một số bạn trai bôi lọ. Về cơ quan sinh dục, tôi đã trình bày theo khoa học trong cuốn Đời Uyên Ương ở chương ba. Nên để ý: ý chí không phải là bản năng vụt chạt.
Chính tông là phụ nữ người ta có sự tế nhị duyên dáng trời cho riêng để che sự nhỏ mọn nếu có. Đem lòng về Thượng đế là nguồn yêu, là nguồn an ủi hoàn toàn thì tâm hồn mới thỏa mãn như ý. Nói vậy tôi không phải có ý nói tất cả bạn trai ấu trĩ đều kém sâu sắc.
Mà thường tuổi thơ hay làm nhiều việc tuổi già rơi lệ. Tôi không hề có ý nghĩ lên án các tổ chức ấy, chỉ muốn bạn hết sức cẩn thận vì như Chúa Giê Su nói: Linh hồn thì chóng vánh mà xác thịt thì yếu đuối. Cũng rất tự nhiên sự bạn trai muốn trêu chọc bạn gái: tôi muốn nói sự cám dỗ tự nhiên chớ không nói thói quen lưu manh của tâm hồn trụy lạc mà bọn cao bồi ngày nay là đại diện.
Vô phước thay bạn gái nào trao thân đổi phận cho họ, đời hôn nhân sẽ là đời lên mốc. Song xét về tâm lý học, theo tôi sở dĩ từ xưa đến nay trong các địa hạt văn học, nghệ thuật, kỹ thuật, v. Họ ở không nhưng với cõi lòng đi xuống.
Không sợ ai hẳn đâu, mà tim hay hồi hộp. Còn nền giáo dục bây giờ không rờ mó gì vô nội tâm của họ được. Họ tự nhiên thấy khao khát tìm hiểu những huyền nhiệm về mình và người khác phái.
Trong các môn nầy họ thấy hình ảnh con người lực sĩ, trẻ đẹp, lý tưởng của họ. Họ thấy nguyên đời họ cần hướng cho Thượng đế và xã hội để giúp Thượng đế quan phòng làm nhiều việc hữu ích hơn cho đồng loại. Đàn bà không phải họ thích cái khổ của lộn xộn đâu, nhưng bảntính họ chịu được và vấn đề tìm tịch mạc để suy tưởng họ không đặt.