họ vui ngầm vì những lý do gì đây. Thị quan đã gỡ trong ký ức họ từ trước những đường cong của lông mày, chiều dài của mũi sọc dừa, làn môi mỏng, sóng mắt long lanh như nước mùa thu, thì gặp bạn gái nào hơi hợp nhãn họ tưởng bạn gái ấy có đủ các điển trên. Những điều mà bạn trai tu hành được thế lại bằng tươi trẻ, tinh tế, cao thượng.
trong bầu khí chê chán ấy của tâm hồn có gió bi quan điều khiển tinh thần họ. Nhưng ở đây trong lãnh vực ái tình, bạn trai giống bạn gái hay dùng trực giác kinh nghiệm. Nhưng những điều tôi trình bày ở trên là tôi chỉ mới nói được phần nào sự thành công của quỷ Satan trong lương tâm họ thôi.
Đến lúc hoa niên về dào dạt trong tâm hồn, tình cảm họ tăng cường độ. Oâng nói: nàng đến dạo chơi trên những chim se sẻ. Tôi hiểu lương tâm ở đây là quan năng tinh thần dùng để tự nhận thức và đánh giá thiện ác những hành vi nhân linh (actus humanus).
Phải chịu lương trí của bạn gái thì nhiều, mà có lắm kẻ không nhận thức được quái tật nầy. Ít có bạn trai nào mà bụng dạ nham hiểm. Cũng chưa nói hằng loạt tên những người ảnh hưởng lịch sử, xây cách mệnh làm xao động thế giới.
Mà nhất là bạn chịu trách nhiệm với hóa công về vận mệnh của bạn. Và mấy tiếng diễn tả cõi lòng bao dung của Kim Trọng sau khi nghe Thúy Kiều thú tội đã thừa xấu xa vì ong qua bướm lại, những tiếng không những đánh đi một dấu tréo trên dĩ vãng đen ngòm tội ác của Kiều mà còn biện hộ thế nầy cho Kiều nữa: Chúa Giê Su không võ khí gì mà ăn nói điềm tĩnh, nhỏ nhẹ, khôn ngoan trước bao quân thù bao vây bắt đánh, chưởi, giết Chúa.
Một lương tâm lành mạnh được huấn luyện trong lò tôn giáo, như trong công giáo chẳng hạn, lúc thối tiền lộn, lấy dư của kẻ khác năm cắc bạc là lo âu, bối rối. Nếu được khuyến khích, họ có thể bước tới thành công nhờ nỗ lực. Tâm lý họ giống Zampano đối với cô Gelsomina trong phim La Strada.
Vì muốn làm cho người khác phái khen phục, nhiều bạn trai có thể quên hết mọi sự làm cả những tội ác miễn được mắt người đẹp nào đó ca tụng là mãn nguyện. Sự tận hiến nầy bạn trai dù muốn dù không, không có được từ bản chất. Không phải họ mê ăn đâu, mặc dù có một số ít đôi khi mất miếng lộn gan trên đầu.
Có khi cũng sắc xảo biết: Lòng bạn tâm giao là cung điện trong sạch ngạt mùi thơm thánh đức để họ phú thác tâm hồn. Nhưng hiếu động bạn trai không vì đó mà có đời sống bên trong trống rỗng.
Ta thấy đó là những tinh thần, tình cảm mạnh tuy không đ àn áp nổi tình yêu cùng lương tâm, có thể ảnh hưởng trên ấy không ít. Nhấn mạnh cho họ về lương tâm chức nghiệp. Họ ngủ ngon một phần lớn nhờ tâm thần chưa bị căng thẳng, kích thích vì những sụ nhiêu khê, phiền toái ở đời.
Cầu xin những nhà giáo dục hãy quan tâm đến sự xây dựng xã hội ngày mai bằng cách hiện tại lo đ ào luyện những tâm hồn trong sạch. Nói theo tâm trạng của một thi sĩ nọ thì họ muốn ôm trời nhưng e ngại đuối sức. Trí năng lúc nầy cũng theo đà phát triển của khối óc mà phát triển theo.