Nếu ai cũng đồng ý với bạn rằng một cổ phiếu nào đó sẽ là một Microsoft thứ hai, thì bạn sẽ phải trả một cái giá cao ngất ngưởng — nghĩa là sẽ chẳng còn lợi nhuận bao nhiêu mà rủi ro lại nhiều. Tôi hy vọng quyển sách này sẽ làm giàu thêm thế giới của bạn, biến cuộc sống thành một chốn thú vị với nhiều lợi ích dành cho đầu tư, làm việc, và sinh sống. Tôi không cố gắng nhảy qua mức xà cao trên 2 mét.
Nhưng nhìn chung, thị trường chứng khoán có khuynh hướng định giá cao cho cổ phiếu. Cơ hội đầu tư tuyệt hảo xuất hiện khi những công ty tuyệt vời bị bao vây bởi những tình huống bất thường làm cho cổ phiếu không được định giá chính xác. Chúng ta hãy chờ đợi.
Điều này có nghĩa là lương bổng cao hơn, cơ hội tăng lương thăng chức nhiều hơn khi bạn làm tốt công việc. Nếu nó còn phải liên tục thay đổi sản phẩm để cạnh tranh thì lại phải chi tiền cho nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới. Chính là vì những nhà đầu tư lười biếng không làm bài tập kiểm tra những thương vụ làm ăn của mình, đồng nghĩa với việc họ cứ nhắm mắt mua bán theo số đông chứ không phải theo các nguyên tắc làm giàu căn bản.
Đề nghị nắm giữ một vật gì đó suốt 30 năm đòi hỏi sự hy sinh cá nhân thậm chí còn rất hiếm thấy trong một tu viện, huống chi là trong ngôi nhà của người môi giới. Thật khó biết dược mình đang đi đâu nếu không nhìn thấy đường. Thay vì đi theo con đường mòn này, Warren nhảy khỏi đoàn tàu và đưa ra một triết lý đầu tư vào những công ty siêu hạng có lợi thế cạnh tranh bền vững, miễn là cổ phiếu của họ được bán với giá hợp lý — sau đó ông chỉ việc nương vào mức nước dâng theo thời gian và doanh thu để đẩy giá cổ phiếu lên cao.
Nhưng nếu thiếu đi thì bạn lại không thể vào cuộc chơi. Warren đã áp dụng cách này rất thành công trong những năm 1950 và 1960. Các nhà quản lý tài chính về căn bản là nô lệ của các con số báo cáo theo quý và theo năm.
Khi thị trường chứng khoán sụp đổ năm 1973 - 74, bạn có thể mua Ogilvy & Mather, một trong những công ty quảng cáo mạnh nhất trên thế giới, với giá 4 đôla một cổ phiếu khi lợi nhuận mỗi cổ phiếu là 0,76 đôla, tương đương với tỉ lệ P/E (giá/lợi nhuận) là 5. Ông đứng bên lề mãi đến tận năm 1973, khi cả thị trường chứng khoán sụp để và bỗng dưng ngay cả những công ty giỏi nhất cũng dược bán với giá hời. Warren biết rằng nếu họ quay về với nguyên tắc hoạt động căn bản của ngành bảo hiểm, họ sẽ không chỉ sống sót mà còn tăng trưởng.
Đó là lý do vì sao Warren thích thị trường giá giảm; ông đã để ý các công ty tuyệt vời mà ông sẽ chộp ngay nếu ông tìm được giá phù hợp. Sự chênh lệch giữa một công ty cần nguồn vốn lớn để tăng trưởng và một công ty tăng trưởng không cần vốn là rất lớn. Warren đã học được bài học này khi tham gia hội đồng quản trị tại Salomon Brothers.
Tôi luôn ngạc nhiên khi thấy nhiều người có chỉ số IQ cao nhưng chỉ biết nhắm mất bắt chước người khác. Không phải họ không tin tưởng rằng điều này sẽ mang đến tưởng thưởng xứng đáng; vấn đề là nếu như vậy thì người môi giới sẽ không được hưởng gì cả. Warren luôn nghĩ rằng thật kỳ lạ khi những doanh nhân cực kỳ thành đạt và thông minh, những người đã có bề dày kiếm những khoản tiền lớn, lại đi nghe theo lời khuyên đầu tư từ những người môi giới quá nghèo đến mức không thể làm theo lời khuyên của chính họ.
Trong thế giới của Warren, 65 chỉ mới là sự bắt đầu - tuổi tác và kinh nghiệm là những giá trị quan trọng hơn nhiều so với tuổi trẻ và nhiệt tình trong lĩnh vực kiếm tiền theo cách cổ điển. Sẽ đến một lúc bạn nên bắt đầu chỉ làm những gỉ mình muốn. Điều này dẫn đến việc bạn tự hỏi liệu sản phẩm của công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững không, nghĩa là nhà máy thiết bị sẽ không bị lỗi thời, nghĩa là bạn không phải trang bị lại, và bạn không phải chi phí quá nhiều cho nghiên cứu và phát triển.
Chính là vì cơn sốt kiếm tiền trong ngắn hạn đã làm mờ mắt họ trước những cơ cấu kinh tế dài hạn của công ty. Nhưng nếu bạn chợt lo lắng về tình huống giả sử một thằng ngu điều hành công ty thì có thể đó chưa phải là một công ty vĩ đại, và bạn có thể không nên nhúng tay vào đó. Warren tham dự khóa học này, và theo lời thuật lại của anh bạn cùng lớp Bill Ruane, Những tia lửa điện nảy nở khi hai người gặp nhau.