Nhưng về đường tư tưởng, về các quyết định thuộc lãnh vực xã hội, chánh trị, quân sự, họ lúc nào cũng tỏ ra là tay bản lĩnh. Không như bực lão thành ngồi chẽ từng chản tóc kẻ tơ. Tôi nói ngay tinh thần nhiệm vụ của nam giới đối với xã hội nhỏ của họ là gia đình.
Có khi họ hơn kẻ nầyở chỗ được đ ào luyện trong nghèo túng, đau khổ, nhờ đótính tình trầm mặc, cẩn thận, khôn ngoan hơn. Giáo sư giảng bài vũ bão, nhưng cánh hồn họ đang theo những cái nhảy tung tăng của mấy chim se sẻ vô tư lự. Hình như các bạn trai ấy mất ý thức về tội lỗi.
tính nầy cô độc hóa cuộc đời họ, làm cho họ ít bạn do đó thiếu hạnh phúc và khó thành công. Lý tưởng của bạn trai là lúc phải đ ào luyện thân thể cường tráng, rèn đúc ý chí gang thép. Nhưng tôi hồ nghi là khó quá.
Vài tiếng đồng hồ sau, tâm hồn họ lắng xuống, họ bỏ các ý định cũ rồi muốn đi rong chơi. Ai bôn ba mua chuộc mọi thánh công mà không nhận được tình yêu của Tạo hóa, không trả lại tạo hóa bằng tình yêu của mình, phục vụ Ngài và phụng sự nhân loại theo sự chỉ dẫn của những uy quyền đại diện cho Ngài, thì người ấy sau cùng trên tỏ sáng phải tuyệt vọng và chết với bạch thủ trong biển sầu khổ, hối tiếc, oán than. Kiếp sống vì đó bị thất bại.
Xét về đường nhân phẩm, thì là người, bạn trai đồng đẳng, đồng quyền với bạn gái. đã chê mắng tôi là gàn dỡ, quê mùa không biết tán tỉnh, không biết làm cho đời mình hết cô đơn. Làm sao nhà giáo dục thân mật, chân thành chỉ cho các bạn trai ấy biết những chân lý nầy.
Trong lớp học chẳng hạn: có nhiều cái bạn trai vì tính háo thắng la lối um sùm để đả đảo, hoan nghênh. Có lẽ bạn trách nam giới là đ ê hèn vì có ái tình ích kỷ, đượm màu nhục dục, hiếu sắc? Phái mạnh thành thật nhận sự trách cứ ấy. Có nhà giáo dục gọi họ là sái trí hiểu là phán đoán sai thiên tính công lý, trật với lương trí.
Con cọp thu hình trong bụi rậm họ tưởng con cọp thành chiên, chồm tới bắt. Nhiều đ àn bà già giặn, khôn ngoan lấy lại tình yêu khi đã mất chồng nhờ kiên nhẫn dẫn dụ chồng vừa bằng tình âu yếm vừa bằng lẽ phải là điều ăn khớp với tinh thần của chồng. Trong những tổ chức thanh niên, khi gọi nam thanh lại để truyền lệnh, cho khẩu hiệu, người ta thấy trên gương mặt đa số sự sẵn sàng: dấu hiệu của lòng tốt vàng ngọc.
Song cuộc sinh hoạt của họ lúc bấy giờ là cuộc sinh hoạt được chi phối bởi bản năng nhiều hơn là tâm hồn. Họ có một cơ cấu sinh lý mà của bạn gái chỉ giống dung dạng chung thôi. Bản năng yêu có nỗi dậy cũng chừng mực.
Về trong gia đình họ sống phần nào đời sống của họ thôi: vì công ăn việc làm, vì trách vụ xã hội, họ sống ở các nơi khác nhiều hơn. Cách chung thì trong gia đình, cha để mẹ giữ tiền. Tôi đã dành riêng một quyển sách để bàn vấn đề nầy tức quyển Lòng Băng Tuyết.
Buồn như theo kiểu người Á Rập nói, sa mạc than khóc vì không được làm đồng cỏ. Trong gia đình ta thấy bạn trai ít kiếm chuyện gây lộn. Nếu không được hân hạnh như người chân giáo vào thánh đường bàm tâm sự với Chúa Giê Su thì nghe nhạc, ca hát những bản lành mạnh, yêu đời.